Metin Türleri

1. Sanat Metinleri (Edebi Metinler):
   • Amacı: Edebi heyecan uyandırmak, estetik zevk ve anlayış kazandırmak.
   • Örnek Türler: Şiir, masal, fabl, destan, hikâye, roman, tiyatro.
2. Öğretici Metinler (Bilgilendirici Metinler):
   • Amacı: Tanıtmak, bilgi vermek, uyarı yapmak, düşündürmek, kanıları değiştirmek, yönlendirmek.
   • Örnek Türler: Tarihî metinler, felsefi metinler, bilimsel metinler, gazete metinleri (makale, deneme, sohbet, fıkra, eleştiri, mülakat, röportaj, haber yazıları), kişisel hayat metinleri (anı, günlük, gezi yazısı, biyografi / otobiyografi, mektup).

Dil Kullanımından Doğan Türler:

1. Ağız:
   • Tanım: Bir dilin farklı yerleşim bölgelerinde ses, şekil, söz dizimi ve anlamca farklılaşan konuşma biçimi.
   • Örnekler: Kayseri ağzı, Erzurum ağzı, Trakya ağzı.
2. Şive:
   • Tanım: Bir dilin tarihî gelişimi içinde ayrılmış kolları, milletin tarihî, siyasi, sosyal ve kültürel nedenlerle farklı coğrafyalara yayılması sonucu.
   • Örnekler: Azeri Türkçesi, Özbek Türkçesi, Türkmen Türkçesi.
3. Lehçe:
   • Tanım: Dilin tarihî gelişimi içinde yazılı kaynaklarla izlenemeyen dönemlerde ayrılmış kolları.
   • Örnekler: Çuvaş lehçesi, Yakut lehçesi.
4. Argo:
   • Tanım: Ortak dilden ayrı olarak belirli toplulukların ses, yapı, söz dizimi ve anlam bakımından farklılık gösteren dili veya kelime dağarcığı.
   • Özellikler: Genellikle kaba bir söyleyişe sahiptir.
5. Jargon:
   • Tanım: Aynı meslek veya topluluktaki insanların ortak dilden ayrı olarak kullandıkları özel dil veya söz dağarcığı.
6. Standart (Ölçünlü) Dil:
   • Tanım: Bir dilin toplum olarak konuşan ve yazanların uydukları, ağız özelliklerinden arındırılmış, belirli ölçü ve kurallara bağlı ortak dildir.
   • Örnek: Standart Türkçe, İstanbul Türkçesi temel alınarak biçimlendirilmiştir. Kuralları yazım kılavuzlarında ve sözlüklerde belirtilir.

Bu cheat sheet, metindeki metin türleri ve dil kullanımından kaynaklanan türleri açıklamaktadır.