Edat (İlgeç) Konu Anlatımı

Edatlar (İlgeçler), tek başlarına anlam taşımayan, kendilerinden önceki kelimelerle ilişki kurarak cümle içinde anlam kazanan sözcüklerdir. İşte edatların özellikleri ve bazı örnek edatlar:

1. Edatlar, Tek Başlarına Kullanılmazlar: Edatlar, cümle içinde kullanıldıklarında anlam kazanır ve cümlenin bir parçası olurlar. Örneğin, “gibi” kelimesi tek başına bir anlam ifade etmez, ancak “Kömür gibi gözleri var.” cümlesinde cümlenin bir parçası olarak anlam kazanır.
2. Edatlar, Önceki Sözcükle İlişki Kurarlar: Edatlar genellikle kendilerinden önceki sözcükle ilişki kurarlar ve anlam ilgisi oluştururlar.
3. Edatlar, Anlam İlgileri Kurarlar: Edatlar, sözcükler arasında benzerlik, neden, amaç, eşitlik, yön, araç gibi anlam ilgileri kurarlar.
4. Sıfat veya Zarf Görevinde Kullanılabilirler: Edatlar, başka kelimelerle birleşerek sıfat veya zarf görevinde kullanılabilirler. Örneğin, “Dağ gibi adam” (sıfat), “Eve sabaha doğru gelirim” (zarf).

İşte bazı başlıca edatlar ve cümlelere kattıkları anlamlar:

• “İle (-le / -la)” Edatı: Araç, birliktelik, neden veya durum anlamı katar. Örneğin, “Kapıyı anahtarla açmış.” (araç), “Arkadaşları ile sinemaya gitmiş.” (birliktelik).
• “Gibi” Edatı: Benzetme, tahmin, olasılık veya hemen yapılma anlamları katar. Örneğin, “Cennet gibi yurdumuz var.” (benzerlik), “Bugün hava çok sıcak olacak gibi.” (olasılık).
• “İçin” Edatı: Amaç ve neden (sebep) anlamı katar. Örneğin, “Sizi görmek için geldim.” (amaç), “Hasta olduğu için gelemedi.” (neden / sebep).
• “Üzere” Edatı: Genellikle “için” edatının yerini tutar ve çeşitli anlam ilgileri kurar. Örneğin, “Okula gitmek üzere evden çıktı.” (amaç), “Paramız bitmek üzere.” (yaklaşık).
• “Diye” Edatı: Amaç ve neden (sebep) anlamı katar. Örneğin, “Kilo vereyim diye diyet yapıyorum.” (amaç), “Yağmur yağıyor diye maç iptal edildi.” (neden / sebep).
• “Kadar” Edatı: Karşılaştırma yoluyla eşitlik, benzerlik, yaklaşıklık gibi ilgiler kurar. Örneğin, “O da senin kadar çalışkandır.” (eşitlik), “Ay kadar parlak bir yüzü vardı.” (benzerlik).
• “Yalnız, Bir, Tek, Sadece” Edatları: Bu kelimeler “sadece” anlamında kullanıldıklarında edat olurlar. Örneğin, “Hayatı boyunca yalnız ailesi için çabaladı.” (sadece), “Yüreğim tek senin için atıyor.” (sadece).
• “Ancak” Edatı: “Sadece, en fazla, en erken, olsa olsa” gibi anlamlar katar. Örneğin, “Bu soruyu ancak sen çözebilirsin.” (sadece).
• “Doğru (-e doğru)” Edatı: “-e doğru” şeklinde kullanıldığında edat olur ve yönelme bildirir. Örneğin, “Eve doğru giderken ona rastladım.” (yönelme).
• “Karşı (-e karşı)” Edatı: “-e karşı” şeklinde kullanıldığında edat olur ve çeşitli anlamlar katar. Örneğin, “Denize karşı oturup çayımızı yudumladık.” (yönünde), “Bana karşı davranışları değişti.” (yönelik).
• “Başka (-den başka)” Edatı: “-den başka” şeklinde kullanıldığında edat olur, “dışında, hariç” anlamı katar. Örneğin, “Senden başka arkadaşım yok.” (dışında).
• “Dolayı / Ötürü (-den dolayı / -den ötürü)” Edatı: Neden bildiren edatlardır ve kendilerinden önce gelen sözcükle “den dolayı” veya “den ötürü” şeklinde öbekleşerek kullanılırlar. Örneğin, “Çalışmadığından ötürü kaybetti.” (neden / sebep).
• “Beri (-den beri)” Edatı: “-den beri” şeklinde kullanıldığında edat olur ve zaman anlamı katar. Örneğin, “İki günden beri bekliyoruz.” (zaman).
• “Göre” Edatı: “-e göre” şeklinde kullanıldığında edat olur, karşılaştırma ve görelik anlamı katar. Örneğin, “Bana göre bu iş olmayacak.” (görelik).