Zarf (Belirteç) Konu Anlatımı

Zarflar, fiillerden, fiilimsilerden, sıfatlardan veya aynı görevdeki kelimelerden önce gelerek bu kelimelerin özelliklerini, zamanını, yönünü veya miktarını belirten sözcüklerdir.

Örnekler:

1. Öğrenciler kitaptaki metni okuyor.
2. Öğrenciler kitaptaki metni sessizce okuyor.

İlk cümlede okuma eylemi gerçekleşiyor, ancak bu eylemin nasıl, ne zaman veya ne kadar sürede olduğu belirtilmemiş. İkinci cümlede ise okuma eyleminin sessizce yapıldığı açıkça ifade edilmiş ve bir zarf kullanılmış.

Zarfların Özellikleri:

• Zarflar, tek başlarına kullanıldıklarında isim görevinde olabilirler, ancak cümle içinde kullanımlarına bağlı olarak görevleri değişebilir.

Örnekler:

• “hızlı” kelimesi tek başına bir isim olabilir.
• “Arkadaşım, İngilizce’yi hızlı öğrendi.” (Bu durumda “hızlı” kelimesi öğrenme eylemini niteliyor, bu yüzden bir zarf olarak kullanılıyor.)
• “Arkadaşım, hızlı arabaları çok seviyor.” (Bu durumda “hızlı” kelimesi arabayı niteliyor, bu yüzden sıfat olarak kullanılıyor.)
• Zarflar genellikle cümle içinde zarf tümleci olarak kullanılırlar.
• Zarflar, durum zarfları, zaman zarfları, miktar zarfları, yer-yön zarfları ve soru zarfları olmak üzere beş kategoriye ayrılabilirler.

Zarf Türleri:

1. Durum Zarfları:

• Fiilin, oluşun veya hareketin nasıl olduğunu, nedenini veya sebebini belirten zarflardır. “Nasıl?” veya “Neden, niçin, niye?” gibi sorulara cevap verirler.

Örnekler:

• Öğrenciler konuyu dikkatle dinliyordu.
• Tüm söylediklerimi yanlış anlamış.
• Arabanın motoru gürültülü çalışıyor.
• Konuyu uzun uzun tartıştılar.
• Hür doğdum, hür yaşarım.
• Uyanamadığı için gelmemiş.
• Sessiz durursan seni parka götürürüm.
• İçeri sevinçle girip boynuma sarıldı.

2. Zaman Zarfları:

• Fiilin, oluşun veya hareketin ne zaman gerçekleştiğini belirten zarflardır. “Ne zaman?” sorusuna cevap verirler.

Örnekler:

• Soğuk hava haftaya etkili olacakmış.
• Haftada iki gün balık yemeliyiz.
• Okullar haziranda kapanacak.
• Sabahları iki kilometre koşarım.
• Bugün gitti, yarın gelecek.
• Eve gelir gelmez yattı.
• Her bayram köye gidip akrabalarımızı ziyaret ederiz.

3. Yer-Yön Zarfları:

• Fiilleri veya fiilimsileri yer veya yön bakımından belirten zarflardır. “Nereye?” sorusuna cevap verirler. Yön zarfları ek almazlar.

Örnekler:

• Pencereden aşağı bakıyor.
• Gece yarısında dışarı çıkmış.
• Üşüyünce içeri girdi.
• İleri gitme, biraz geri gel.
• Aşağı bakınca başı dönmüş.

Not: Yön zarfları, çekim ekini aldıklarında isme dönüşürler.

Örnekler:

• Attığı top camdan içeri girdi.
• Attığı top camdan içeriye girdi.

Not: “Aşağı, yukarı, içeri, dışarı, ileri, geri, öte, beri, doğru” gibi kelimelerin zarf olarak kullanılabilmesi için bir fiilin yönünü belirtmeleri gerekir. Eğer bu kelimeler bir isimle kullanılırsa, sıfat olarak kabul edilirler.

Örnekler:

• Merdivenden yukarı çıktı.
• Sesler yukarı kattan geliyor.

4. Miktar (Azlık-Çokluk) Zarfları:

• Bir fiilin, bir sıfatın veya benzer bir zarfın miktarını veya ölçüsünü belirten zarflardır. “Ne kadar?” sorusuna cevap verirler.

Örnekler:

• Bu hafta hava sıcaklığı çok düşecekmiş.
• Telefonla çok fazla ilgileniyor.
• Çok büyük bir ev almış.
• Beklediğim kargo epey geç geldi.
• Az yiyerek kilo verdi.

5. Soru Zarfları:

• Fiilleri veya fiilimsileri soru bakımından belirten zarflardır. “Nasıl, neden, niçin, niye, ne zaman, nereye, ne kadar?” gibi sorulara cevap verirler.

Örnekler:

• İstanbul’a ne zaman varırız?
• Bu saatte nereye gitmiş?
• Bu arabayı nasıl aldın?
• Dersin bitmesine ne kadar kaldı?
• Toplantıya neden yetişemedin?
• Ne ağlıyorsun öyle sessiz sessiz?

Not: “Nasıl, ne?” gibi soruların zarf olarak kabul edilmesi için bir fiile veya fiilimsiye yöneltilmeleri gerekir. Eğer bu sorular bir isme yöneltilmişse, sı