Sıfat (Ön Ad) Konu Anlatımı

Sıfatlar, dilbilgisinde önemli bir rol oynar. Varlıkları daha iyi anlatmak veya betimlemek için kullanılırlar. İsimlerin önüne gelerek varlıkların özelliklerini, niteliklerini, durumlarını veya sayılarını belirtmek amacıyla kullanılırlar. Şimdi sıfatların çeşitlerini ve özelliklerini detaylı bir şekilde inceleyelim:

A. Sıfat Çeşitleri (Türleri)

  1. Niteleme Sıfatları: Varlıkların durumlarını, biçimlerini, özelliklerini, renklerini veya nasıl olduklarını belirten sıfatlardır. İsimlere “Nasıl?” sorusunu sorduğumuzda cevap verirler. Örnek: “Çalışkan öğrenci sınavda birinci oldu.” Burada “çalışkan,” “öğrenci”nin özelliğini belirtmektedir.
  2. Belirtme Sıfatları: Varlıkları işaret, sayı, yer, belirsizlik veya soru yoluyla belirten sıfatlardır. Belirtme sıfatları dört gruba ayrılır:
    • İşaret Sıfatları: Varlıkları işaret yoluyla belirlerler. “Hangi?” sorusuna cevap verirler. Örnek: “Bu kitabı senin için aldım.” Burada “bu,” “kitap” sorusuna cevap olarak kullanılır.
    • Sayı Sıfatları: Varlıkları sayı yoluyla belirlerler. Sayı sıfatları dört alt gruba ayrılır:
      • Asıl Sayı Sıfatları: İsimlere tam sayı olarak cevap verirler. “Kaç?” sorusuna cevap verirler. Örnek: “Her akşam on beş sayfa kitap okurum.”
      • Sıra Sayı Sıfatları: Varlıkların sıralarını belirlerler ve “-ıncı, -inci” ekleri ile yapılırlar. “Kaçıncı?” sorusuna cevap verirler. Örnek: “On ikinci soruyu çözemedim.”
      • Üleştirme Sayı Sıfatları: Varlıkların eşit bölümlerini belirlerler ve “-er, -ar” ekleri ile oluşturulurlar. “Kaçar?” sorusuna cevap verirler. Örnek: “Baba her oğluna üçer tarla bıraktı.”
      • Kesir Sayı Sıfatları: İsimleri kesirli sayılarla belirlerler ve “Kaçta kaç?” sorusuna cevap verirler. Örnek: “Senelik kârdan beşte üç pay aldı.”
    • Belgisiz Sıfatlar: Sayı veya miktar bakımından tam olarak belirlemede bulunmayan sıfatlardır. Örnek: “Yarın birkaç kişiyle köye gidiyoruz.”
    • Soru Sıfatları: İsimleri soru yoluyla belirlerler ve “Hangi?” veya “Kaç?” gibi soruları sorarlar. Örnek: “Sen, tatilde kaç kitap okumuştun?”

B. Sıfatların Anlam Özellikleri

  1. Sıfatlarda Küçültme: Sıfatlara “-ce, -cik, -(i)msi, -(i)mtırak” gibi ekler eklenerek küçültme anlamı kazandırılabilir. Bu ekler sıfata “…e yakın” anlamı katar. Örnek: “Küçücük evleri vardı.”
  2. Sıfatlarda Pekiştirme: Sıfatlar, anlamca kuvvetlendirilerek pekiştirilmiş sıfatlar haline getirilebilir. Bu pekiştirme iki şekilde yapılabilir:
    • Sıfatın ilk hecesi alınır ve “p, r, s, m” harflerinden uygun olan eklenir. Örnek: “Bembeyaz.”
    • Sıfatın tekrar edilmesiyle pekiştirme yapılır. Örnek: “Çeşit çeşit meyveler vardı masada.”
  3. Sıfatlarda Derecelendirme: Sıfatlara “pek, çok, daha, en…” gibi sözcükler eklenerek derecelendirme yapılabilir. Örnek: “Kardeşin onlardan daha akıllı biri.”

Bir Yorum Yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir